Historia Jeżowego
- Szczegóły
- Kategoria: Historia
- Opublikowano: sobota, 20, czerwiec 2015 15:21
- user
Wieś Jeżowe leży no południu Puszczy Sandomierskiej i ciągnie się wzdłuż rzeki o nazwie Głęboka (niegdyś Łąka, dziś najczęściej nazywana Jeżówką). Dobra jeżowskie na terenie Puszczy Sandomierskiej należały do jednego z pięciu kluczy kasztelanii sandomierskiej - Klucza Nisko.
Wieś ma częstą w wieku XVI i XVII I formę zabudowy średniowiecznej, tzw. "łańcuchówki". Dopiero od niedawna znamy dokfadną datę powstania wsi, która została ustalona przy okazji prac nad herbem Jeżowego. Błędnie odwoływano się uprzednio do"Księgi uposażenia diecezji krakowskiej" Jana Długosza i szukano początków wsi w wieku XV. Odnaleziony przywilej lokacyjny Jeżowego jednoznacznie potwierdza, iż wieś została założona w roku 1554 przez Zygmunta Augusta w miejscu dotychczas nie osiadłym nazywanym "Jeżów albo Topola". Zasadźcą wsi i jej późniejszym wójtem został Serafin Czcibor z Dobaniewic Dobaniewski - łowczy sandomierski.
Nazwa Jeżowego zmieniała się w ciągu wieków. Był więc Jeżów, Topola, Jeżowa i Jeżowa Wola. Najprawdopodobniej od 1585 r. ówczesna stara wieś Jeżów i nowa Jeżowa Wola (wkrótce połączone ze sobą) należały do parafii w Rudniku. W roku 1603 biskup krakowski Bernard Maciejowski erygował nową parafię Jeżowe przy kaplicy pod wezwaniem Narodzenia Matki Boskiej. Fundatorem pierwotnego beneficjum i owej kaplicy był wojewoda poznański i sandomierski Hieronim Gostomski. Kaplica stała się wkrótce kościołem parafialnym, do którego dotację aprobował sam król, zaś jego konsekracji dokonał w 1606 r. biskup sufragan krakowski Anatol Michał Kunicki. W roku 1662 wg lustracji parafia Jeżowe liczyła 461 osób. Wieś i parafia ciągle się jednak razwijały, prowadząc przy okazji pewne spory z sąsiednimi miejscowościami. W roku 1720 pleban Marcin Balicki wybudował kościół drewniany, który 3 lata później został konsekrowany.
Po rozbiorach Polski dobra jeżowskie znalazły się pod zaborem austriackim, ale wchodziły w skład kapituły sandomierskiej. Wybudowana w r 1823 w Jeżowem nowa murowana plebania stoi do dziś. Obecnie dzięki staraniom długoletniego proboszcza, ks. dziekana Ludwika Bielawskiego, mieści się tu lokalne muzeum ze wspaniałą kolekcją ludowych świątków. II połowa XIX wieku to okres zabiegów o rozwój szkolnictwa w Jeżowem i lata aktywności wielkich lokalnych patriotów i działaczy. Ksiądz Walenty Padowicz założył w 1856 r. prywatną szkołę jednoklasową, która mieściła się w organistówce i w której organista uczył. Nie tylko o rozwój oświaty wśród ludu dbał zresztą ksiądz Padowicz - w czasach powstania styczniowego przekazywał broń i pieniądze dla powstańców. W roku 1872, dzięki staraniom księdza Padowicza i drugiego wielkiego człowieka w Jeżowem - wójta Sebastiana Lesiczki mieszkańcy Jeżowego wybudowali własnym kosztem pierwszy drewniany budynek szkolny. Szkołę czteroklasową utworzono w roku 1892, gmina zaś wybudowała drugi drewniany budynek szkolny. Nowy, murowany jednopiętrowy budynek o sześciu klasach lekcyjnych i mieszkaniu dla kierownika został oddany do użytku w r.1909. Jej patronem - aktualnym do dziś - został Stanislaw Staszic. Rozwój ruchu ludowego na terenie Jeżowego nastąpił w dużej mierze za sprawą księdza Stanisława Stojałowskiego, kolejnego wielkiego obywatela tej ziemi, któremu mieszkańcy wsi ufundowali w r.1912 stojący do dziś pomnik. Okres międzywojenny wiązał się z rozwojem na terenie Jeżowego handlu, usług i rolnictwa. Działało kółko rolnicze i kasa oszczędnościowo-pożyczkowa.
Już w 1918 r. utworzono siedmioklasową szkołę podstawową. Dbałość o oświatę i kulturę łączyła się przy tym w następnych latach z pojawieniem się wybitnych ich animatorów. Już wójt Sebastian Lesiczka zyskał sławę w całym zaborze austriackim jako utalentowany poeta ludowy, którego nazwisko i dziś można odnaleźć w literackiej encyklopedii. Kierowni szkoły z lat 1924-1947 Rudolf Baumberger sprawił, iż szkoła w Jeżowem osiągnęła tak wysoki poziom nauczania, że Kuratorium Okręgu Szkolnego we Lwowie uznało ją za szkołę wzorcową. Doskonale funkcjonowała biblioteka i czytelnia, organizowano liczne kursy dokształcające. Kiedy minął koszmar II wojny światowej, w czasie której mieszkańcy Jeżowego także odznaczyli się w walce i w konspiracji, przez wiele lat dyrektorem szkoły i animatorem życia kulturalno-oświatowego był Józef Zygmunt. On doprowadził do rozwoju szkolnictwa ponadpodstawowego w Jeżowem. Dzięki niemu od 1962 r. funkcjonuje Zasadnicza Szkoła Odzieżowa oraz Zasadnicza Szkoła Rolnicza. Przez pewien czas istniało także w Jeżowem Technikum Rolnicze a nawet Uniwersytet Ludowy. Poza tym działało Koło Gospodyń Wiejskich,odbywały się inscenizacje teatralne i prezentacje oryginalnych ludowych obyczajów. Sam dyrektor Zygmunt napisal wiele artykułów, które były nagradzane przez różne wydawnictwa i czasopisma. Dzisiaj pierwsi absolwenci powołanego w roku szkolnym 1994/95 Liceum Ogólnokształcącego w Jeżowem, dla którego potrzeb przystosowano budynek dawnego domu handlowego, studiują na różnych uczelniach. Kieruje nim jednak już inny, kolejny dyrektor Zespołu Szkół - Stanisław Haduch. W 1945 r. założono Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska", która rozwinęła bazę placówek gospodarczych i handlowych. W ostatnich latach przemian ustrojowych, kiedy to wójtami gminy byli Tadeusz Kołodziej i Gabriel Lesiczka, zainstalowano sieć wodociągową, przeprowadzono kolejne etapy telefonizacji w gminie, trwają prace związane z kanalizacją, funkcjonuje oczyszczalnia ścieków. W Krzywdach powstała rozdzielnia gazu, którego pokłady u nas wykryto. Wieś i gmina szybko rozwijają się, zaś kolejne osiągnięcia przechadzą do historii. Historia zaś jest utrwalana przez lokalnych pasjonatów i znawców przeszłości - autorkami opracowań związanych z dziejami miejscowości i gminy są była posłanka Lidia Błądek i Anna Zybura.